በደረጀ ተክሌ ወልደማርያም
በቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ አሳሳቢነት በወቅቱ የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ክቡር አቶ ከተማ ይፍሩና በሌሎች ውጭ ጉዳይ ባለሙያዎች አባላት ዕውቀትና ጥበብ በተሞላበት ጥረት ግንቦት 17 ቀን 1955 ዓ.ም. በአዲስ አበባ የተመሠረተው የአፍሪካ አንድነት ድርጅት፣ በሐምሌ ወር 1994 ዓ.ም. ወደ አፍሪካ ኅብረት ደረጃ በማሳደግ ድርጅታዊ አንድነቱን ሲያጎለብት በሚሊዮን ለሚቆጠሩ አፍሪካውያን ያስገኘው ጥቅም ግን እንደሚጠበቀው አለመሆኑ፣ በኅብረቱ መሪዎችም ሆነ በአኅጉሩ ማኅበረሰብ ዘንድ ግልጽ ነበር፡፡
በተጨማሪም ኅብረቱ ዓለም አቀፍ ምህዋር ውስጥ በመግባት ለማኅበረሰቡ ጥቅም የሚሆን ነገር ሲያፈላልግ ቀላልም ባይሆን፣ ከፊት ለፊቱ ያገኘው ጠቃሚ ነገር ዓለም አቀፋዊ ጥቅሞችን መጋራት ነበር፡፡ ይህን ዓላማ ለማስፈጸም ብቸኛው መንገድ ደግሞ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የመዋቅር ለውጥ እንዲያመጣ መላልሶ ማስገንዘብ ነበር፡፡ የዚምባብዌ መሪ የነበሩት ሮበርት ሙጋቤ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ዋና ጸሐፊ ባንኪ ሙን በተገኙበት በአንዱ የአፍሪካ ጉባዔ ላይ፣ ‹‹Reform, Reform, Reform›› (ለውጥ፣ ለውጥ፣ ለውጥ) ብለው የአፍሪካ አጋሮቻቸውን ማስጨብጨባቸው አንዱ የዚህ ፍላጎት ማመላከቻ ነበር፡፡
የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ለውጡን ተቀብሎ አፍሪካን እንዲያስተናግድ ለማድረግ ብዙዎች የአፍሪካ መሪዎችና ተባባሪ ፖለቲከኞች እንደ መሥፈርት የሚያነሱትና በቅርቡም በተባበሩት መንግሥታት ድርጅት 79ኛ ጠቅላላ ጉባዔ ላይ ተገኝተው ጠንከር ያለ ንግግር ያደረጉት የኬንያው ፕሬዚዳንት ዊሊያም ሩቶ፣ ለፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባልነት ያቀረቡት የይገባናል መብት መሥፈርት የሕዝብ ብዛትንና የቆዳ ስፋትን ያመላከተ ነበር፡፡
የፕሬዚዳንት ሩቶ ሰብሰብ ያለና ትኩረት የሳበው ንግግራቸው በትክክል አፍሪካን ይህ የቋሚ አባልነት ውክልና አይገባትም ብሎ ለሚያስብ ማንኛውም የፖለቲካ አካል፣ ለመደራደርያ መቅረቡ ተገቢ እንደነበር መገመት ይቻላል፡፡
ወቅታዊው አኃዝ እንደሚያስረዳን ከአምስቱ የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባላት መካከል ሁለቱ እንግሊዝና ፈረንሣይ የያዙት የሕዝብ ቁጥር ተደምሮ 135 ሚሊዮን ሲሆን፣ አፍሪካ ግን አንድ ነጥብ አምስት ቢሊዮን ሕዝብ ይኖርባታል፡፡ ይህንን በንፅፅር ስናየው ፈረንሣይና እንግሊዝ የአፍሪካን ሕዝብ አሥር በመቶ የማይሞላ ሕዝብ ይዘው ግን ድምፅን በድምፅ በመሻር በቁጥር ዘጠና ከመቶ የሚበልጣቸውን ሕዝብ ዕድል በመወሰን ላይ ይገኛሉ፡፡
የቆዳ ስፋታቸውን ስናነፃፅር ደግሞ ፈረንሣይና እንግሊዝ የግዛታቸው ስፋት ሲደመር 795 ሺሕ ካሬ ኪሎ ሜትር ሲሆን፣ የአፍሪካ ግን 30 ሚሊዮን 300 ሺሕ ካሬ ኪሎ ሜትር ነው፡፡ ይህ ማለት ደግሞ የፈረንሣይና የእንግሊዝ ቆዳ ስፋት ተደምሮ የአፍሪካን ሦስት በመቶ አይደርስም፡፡ ስለዚህም የዓለምን አብዛኛውን ሕዝብና መሬት የያዘችው አፍሪካ ግዛቷንና ማኅበረሰቧን በሚጠቅም ውሳኔ እንዳትካፈል ተገፍታለችና እባካችሁ ድምፅዋ እንዲሰማ መላ ፈልጉላት ነው የፕሬዚዳንት ሩቶም ሆነ የሌሎች መሪዎች ጥያቄ፡፡
ምንም እንኳን ቀድሞውኑም የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባልነት ሲደራጅ ኃያልነትንና አሸናፊነትን ብቻ ያማከለ እንደነበርና የአገሮች የሕዝብ ብዛትና የቆዳ ስፋት መመዘኛ እንዳልነበር ቢታወቅም፣ አፍሪካውያን ይህንን መሥፈርት ለመከራከርያነት ማቅረባቸው የዋህ አያስብልም፡፡ ምክንያቱም ሌሎች ለዚህ ወንበር ሊያበቁ የሚችሉ መከራከሪያዎች ከላይ ከተጠቀሱት ውጪ ማግኘት ስለማይቻል ነው፡፡
አፍሪካ የብዙ ስብጥር አገሮች ስብስብ፣ እንበለ ዴሞክራሲ ሥልጣን የሚያዝባት አኅጉር፣ የእርስ በርስ ግጭቶቿን መፍታት ያልቻለች አኅጉር፣ መሪዎች ከፕሬዚዳንትነት ወደ ንጉሥነት በመቀየር 30 እና 40 ዓመታት የሚነግሡባት አኅጉር፣ ሕገ መንግሥት ሳይሆን መሪ የሚከበርባት አኅጉር፣ ከኢኮኖሚ ድህነትና ከኋላ ቀር አስተሳሰብ ያልፀዳች አኅጉር ብትሆንም በተቃራኒው ደግሞ ያልተጠቀመችበት ሀብታም መሬት ላይ የተሠራችና የማትፈልጋቸው የረቀቁ አዋቂዎችም የተፈጠሩባት አኅጉር ናት፡፡
ላለፉት ስድሳ ዓመታት በአንድነት አቅፎዋቸው የኖረው ድርጅታቸው የአፍሪካ ኅብረት ይህንን ታላቅ ድምፅ ይዞ ወደ ፀጥታው ምክር ቤት ጎራ እንዳይል እስከ ዛሬ ያስመዘገባቸው የሚያኮሩ ሥራዎች የሉትም፡፡ ይኸው ድርጅት በምርጫ ብቻ ሥልጣን በሚያዝበት ዓለም መሪዎችን ከወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ማዳን አልቻለም፡፡ በአኅጉራችን አሁንም መፈንቅለ መንግሥት እየተሰማ ነው፡፡ መሪዎችን ከወታደሮቻቸው ግልበጣ ማኅበረሰቡን ደግሞ ከመሪዎቻቸው ጭቆና ለመታደግ ጥረት ሲያደርግ አይታይም፡፡
ይህ አኅጉራዊ ድርጅት አፍሪካ በፀጥታው ምክር ቤት ውስጥ ሞገስ ብታገኝ ማንን ወክሎ እዚያ ቢሮ እንደሚገባና ምን ላይ ድምፁን እንደሚጠቀም የቤት ሥራውን የሠራ አይመስልም፡፡ ድምፅን በድምፅ የመሻር መብት ቢሰጥስ 54 የሚሆኑ የአፍሪካ መሪዎች በየትኛው አንድነታዊ አመለካከታቸው ነው በአንድ ድምፅ መወሰን የሚችሉት፡፡
በተለይም አሁን ዓረቦቹም እንደ አውሮፓ አገሮች አፍሪካውያንን በተቀረማመቱበት ወቅትና ብዙዎች የአፍሪካ መሪዎች በአውሮፓውያኑ አንደበት በሚናገሩበት ዘመን፣ በምን ሁኔታ ነው አፍሪካ ድምፅን በድምፅ በመሻር መብትዋ ተጠቅማ የአፍሪካውያንን መብት የምታስከብረው፡፡
ስለዚህ በፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባልነት ለመሳተፍ መሥፈርት ማቅረብ ግዴታ ከሆነ የግዛት ስፋትንና የሕዝብ ብዛትን ከፊት ሳይሆን ከኋላ ተደርገው፣ በቅድሚያ ግን ለዚሁ በጎ ወንበር መቃረብያ የሚረዱ መሥፈርቶች ይሟሉ፡፡
በመሆኑም ከቬቶ ጥያቄ በፊት የአፍሪካ መሪዎች፡-
1ኛ. ሥልጣነ መንግሥታቸው የጊዜ ገደብ ይኑረው፣
2ኛ. ሰላምን ለማስፈን የሚታይ ጥረት ያድርጉ፣
3ኛ. በዘርና በዕምነት ድርጅቶች ጉያ አይወሸቁ፣
4ኛ. የኃያላን መሣሪያም ሆነ መጠቀሚያ አይሁኑ፣
5ኛ. የእርስ በርስ የኢኮኖሚ ትስስር ያዳብሩ፣
6ኛ. የወሰን ግጭቶችን በውይይት ይፍቱ፡፡
7ኛ. የአፍሪካን መሠረታዊ ችግሮችና መፍትሔያቸውን በጥልቅ ይረዱ፣ ወዘተ… ናቸው፡፡
ይህ እንዲሆን ደግሞ ተቀራርቦ መነጋገሩ እጅግ አስፈላጊ ጉዳይ ነው፡፡ ይሁን እንጂ ብስል ከጥሬ ሆነው ለሚታዩት የአፍሪካ መሪዎች መቀራረብ መነጋገርና መስማማት ዳገት ይሆንባቸዋል ተብሎ ይገመታል፡፡ ይህ ስሜት እስኪፈጠር ድረስ ግን ድምፅን በድምፅ ለመሻር የሚያደርጉትን ጥረት ቢያለዝቡት ይመከራል፡፡ ዕድሉ በአጋጣሚ ቢፈጠር እንኳን አፈጻጸሙ ላይ ስለሚቸግር በቅድምያ በራሳቸው ሜዳ ይለማመዱ፡፡
ለሚመሩት ሕዝብና ለሕዝቡ ተወካዮች ክብር ይስጡ፡፡ ያኔ ቬቶው የሕዝብ ይሆናል፡፡ ከዚያ በፊት ከሆነ ግን ቬቶው የመሪዎች ይሆናል፡፡ ይህም አያግባባቸውም፡፡ በአግባቡ ካልተጠቀሙበትም የሰጣቸው ኃይል መልሶ ይነጥቃቸዋል፡፡ አግኝቶ ከማጣት ይሰውረን፡፡
ሰላም እንሁን!
ከአዘጋጁ፡- ጽሑፉ የጸሐፊውን አመለካከት ብቻ የሚያንፀባርቅ መሆኑን እየገለጽን፣ በኢሜይል አድራሻቸው [email protected] ማግኘት ይቻላል፡፡
