በናሆም ገለቦ
በኢትዮጵያ በተለያዩ ዘርፎች ቀድሞ ተግባራዊ የተደረገው የዲጂታል ክፍያ ሥርዓት በጤናው ዘርፍም ሙሉ ለሙሉ ተግባራዊ ሊደረግ መሆኑ ተገለጸ፡፡
ኅዳር 10 ቀን 2017 ዓ.ም. ጤና ሚኒስቴር ከተባበሩት መንግሥታት ድርጅት (ተመድ) ቤተር ዛን ካሽ አሊያንስ ጋር በመተባበር የዲጂታል የጤና አገልግሎት ክፍያ ሥርዓት ጉባዔን በስካይ ላይት ሆቴል ሲያካሄድ፣ የጤና ሚኒስትር ደኤታ አየለ ተሾመ እንደገለጹት፣ ቀድሞ የነበረው አሠራር አባካኝና በአግባቡ ገቢ ለመሰብሰብ አዳጋች ነበር፡፡
የዲጂታል የክፍያ አሠራር ፍትሐዊነትን ተደራሽ ለማድረግ፣ አገልግሎትን ለማሳለጥና በየጤና ተቋማቱ ታካሚዎች አገልግሎቶችን ለማግኘት በሌሊት ሄደው የሚሠለፉበትን አሠራር ለመቀየር የሚያስችል በመሆኑም አሁን ያለውን ጅማሮ በዘርፉ ሙሉ በሙሉ እንዲተገበር አክለዋል፡፡
በብሔራዊ ባንክ የክፍያ ሒሳብ ማወራረጃ ሥርዓት ዳይሬክተር አቶ ሰለሞን ዳምጠው በበከኩላቸው፣ በኢትዮጵያ ዲጂታል ፋይናንስ፣ በተለይም የዲጂታል ክፍያ አሠራር የነዋሪዎች የዕለት ተዕለት እንቅስቃሴ አንድ አካል እየሆነ መምጣቱን በማንሳት፣ የዲጂታል ክፍያ አሠራር በጤናው ዘርፍ ላይ የፋይናንስ አሠራሩን በተሻለ በማሳለጥ ለተገልጋዮች ተደራሽነቱን ያሰፋል ሲሉም ተናግረዋል፡፡
በመርሐ ግብሩ ላይ ይህንን አሠራር ተግባራዊ ለማድረግ በሚያስችሉ ጉዳዮች ላይ ገለጻ የሰጡት በጤና ሚኒስቴር የዲጂታል ጤና ክፍል ኃላፊ አቶ ገመቺስ መልካሙ፣ እስካሁን ድረስ 70 የሚደርሱ ተቋማት የዲጂታል ክፍያ ሥርዓትን እንደጀመሩና ከእነዚህም ውስጥ አሥር ያህሉ ሙሉ ለሙሉ ከወረቀት ነፃ የሆነ አሠራር ተግባራዊ ማድረጋቸውን ጠቁመዋል፡፡
ሪፖርተር ይህ አሠራር ምን ያህል ማኅበረሰቡን ያማከለ ነው? ይህንን ተግባራዊ ለማድረግ ቅድመ ዝግጅት ላይ ምን ያህል ተሠርቷል? መሬት ላይ ምን ያህል ምቹ ሁኔታዎች አሉ? የሚሉ ጥያቄዎች አንስቶላቸውም፣ በአሁኑ ጊዜ ማኅበረሰቡ አሠራሮች በቴክኖሎጂ የታገዙ ቢሆኑ እንደሚመረጥ፣ ቀደም ሲልም የዚህ ዓይነት የክፍያ አሠራር ስላለ ለነዋሪው አዲስ እንደማይሆንበት ገልጸዋል፡፡
ሚኒስቴሩ ዓለም አቀፍ ተሞክሮዎችን እንደተመለከተ፣ አሠራሩ መሬት ላይ ወረዶ ተግባራዊ እንዲሆን የሚያስችሉ አጠቃላይ ጉዳዮች እንደሚገመገሙ ተናግረዋል፡፡
መሰል አሠራርን ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስችል ሁኔታ አለ ወይ? ስንል ላነሳንላቸው ጥያቄም፣ ‹‹አዎ በተለይ በከተሞች ላይ የታወቀ ነው፤›› ብለዋል፡፡
አብዛኛው ሰው ክፍያን ለመፈጸም ዲጂታል አሠራር እንደሚመርጥና አሠራሩም ተመራጭ እንደሆነ፣ ሚኒስቴሩም 9,000 የሚሆኑ የገጠር ቀበሌዎች ላይ የማኅበረሰብ ጤና መረጃ አሠራርን በስፋት በማስጀመር ልምምዱ ከወዲሁ እንዲዳብር እየሠራ እንደሚገኝ አብራርተዋል፡፡
በአዲስ አበባ ከተማ በአንደኛው ጤና ጣቢያ አገልግሎት ስታገኝ የነበረች ግለሰብ ሁሉንም ሊወክል ባይችልም የራሷን ተሞክሮ በመጥቀስ ስለአገልግሎቱ ያላትን ሐሳብ አንፀባርቃለች፡፡
በክፍያ መስኮት ላይ የሚያስተናግዱ ሰዎች ብዙም ስለ ኮምፒዩተር ዕውቀቱ ያላቸው እንደማይመስሉ፣ በቂ የሆነ ሥልጠና ስለማግኘታቸው እንደምትጠራጠር ትናገራለች፡፡
ክፍያውና ሌሎች አሠራሮች በቴክኖሎጂ የታገዙ መሆናቸው መልካም እንደሆነ፣ ነገር ግን አገልግሎቱን የሚሰጡ ግለሰቦች ጉዳዩ እንግዳ እንደሆነባቸውና በቂ ሥልጠና ካላገኙ ይብሱን ሒደቱን አጓታች ከማድረግ አልፎ ታካሚዎችን አደጋ ላይ ሊጥል እንደሚችል ሥጋቷን አጋርታለች፡፡
ይህንን ቅሬታም ይዘን የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ጤና ቢሮ የኮሙዩኒኬሽን ጉዳዮች ዳይሬክተር አቶ አብዮት ከበደን አነጋግረን ነበር፡፡ የዲጂታል አሠራር ከመተግበሩ በፊት ምን ቅድመ ዝግጅቶች ተሠርቷል? አገልግሎቱን የሚሰጡ ሠራተኞችስ በቂ ሥልጠና እየተሰጣቸው ነው ወይ? ስንል ጠይቀናቸዋል፡፡ ዳይሬክተሩም በበኩላቸው አሁን ላይ በአዲስ አበባ የሚገኙ ሀምሳ በመቶ የሚሆኑ የጤና አገልግሎት ተቋማት አሠራራቸውን ወደ ዲጂታል መቀየራቸውንና በየጤና ተቋማቱ መሰል ችግር እንዳይፈጠር የኮምፒዩተር ባለሙያዎች ዕገዛ እንደሚያደርጉ ገልጸዋል፡፡
የተዘረጋው አሠራር ያን ያህል ከባድ እንዳልሆነ የነገሩን ሲሆን፣ የትኛውም አገልግሎት ሰጪ ሠራተኛ በቂ ሥልጠና ተሰጥቶት ወደ ሥራው እንደተሰማራ አብራርተዋል፡፡
በመድረኩ የሀብት ብክነት፣ የታካሚዎች መጉላላት፣ በአሠራር መጓተት ምክንያት በሚፈጠሩ የሠልፍ ጭንቅንቆች የሚተላለፉ በሽታዎች እንዲሁም ግልጽ ያልሆነ አሠራር በወረቀት አሠራር ዙሪያ ከተነሱ ችግሮች መካከል ናቸው፡፡
የጤና ሚኒስትሯ መቅደስ ዳባ (ዶ/ር) ባደረጉት ንግግር፣ የጤና ዘርፉ ወደ ኋላ እንዳይቀር የባለድርሻ አካላት፣ የመንግሥትና መንግሥታዊ ያልሆኑ ድርጅቶችን ትብብር እንደሚሻ ገልጸው፣ በፌዴራል ደረጃ የሚጀምረው ሥራ እስከ ክልል ደረስ የሚወርድ ስለሆነ ዝግጅት እንዲደረግ አሳስበዋል፡፡
የኢትዮ ቴሌኮምና የሳፋሪኮም ተወካዮች ተገኝተው በጤና ዘርፉ ላይ የዲጂታል ክፍያ አሠራር ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስችል የትግበራ ዕቅዶቻቸውንና በዘርፉ ላይ ቀደም ሲል ያካበቱትን ልምድ አቅርበዋል፡፡
