ዛሬ ከአዲሱ ገበያ ወደ መርካቶ ልንጓዝ ነው። በዝነኛው የአገራችን ሙዚቀኞች ምሥል ያሸበረቀችው አሮጌ ታክሲ በትርፍ ሰዓቷ በማስታወቂያ ሥራ የምትተዳደር ትመስላለች። በዚህ ጊዜ በአንድ የሥራ መስክ ቀርቶ በሁለትና በሦስትም ቢሆን ገቢው ጠብ የሚል አይደለም። ለአንዳንዱ ደግሞ እንደ አማራጭ ማጭበርበር አንዱ የሥራ መስክ ሆኖለታል፡፡ ወደውም ሆነ ሳይወዱ የሦስትና የአራት ሥራዎች ሙያተኛ ካልሆኑ ኑሮ እንደሆን አልገፋ ብሎ እየከበደ ነው። ይህንን እንኳን ሰው ግዑዙም ሳይቀር የተረዳው ይመስላል፡፡ ይህንን እያሰላሰልኩ በሐሳብ ጭልጥ ብያለሁ። በየጥጋ ጥጉ ግድግዳው ሁሉ በማስታወቂያ ወረቀቶች የተልከሰከሰው ሳይበቃን፣ የዛሬዋ ታክሲያችን መስኮቶችም እንዲሁ ተለጣጥፎባቸው ደጁን ማየት ቢነፍጉን ይሁን ብለን አለፍ ነው። እስኪ ይሁን!
ዞር ብዬ ሳይ ተሳፋሪዎች አንዱ ማስታወቂያ ላይ እጃቸውን እየቀሰሩ ያንሾካሹካሉ። ምን አይተው ይሆን? ብዬ እኔም ተንጠራራሁና ምን እንደሚል አየሁት። ‹… ዘይት በቅናሽ እዚህ ይገኛል› ይላል። የዘይት ማስታወቂያውን ከታክሲዋ የሥራ ፀባይ ጋር ሳገጣጥመው እኔንም አሳቀኝ። እውነትም የዚህች ታክሲ ወያላና ሾፌር ተጨማሪ ሥራ ሳይጀምሩ አልቀረም። ታዲያ አንዱ እንዲህ ብሎ ጠየቀ። ‹‹ሾፌር እውነት ዘይት በቅናሽ እዚህ ይገኛል እንዴ?›› በማለት ጠየቀ። ሾፌሩም እየሳቀ፣ ‹‹አይ አለን ለማለት ያህል ካልን አይበቃም ብላችሁ ነው?›› ቢል አንድ አዛውንት፣ ‹‹እውነት ብለሃል ልጄ፣ እናንተስ ከማን አይታችሁ ብለህ ነው? መንግሥት ኑሮ ተወደደ ሲባል የዋጋ ንረቱ እኮ በግማሽ ያህል ቀነሰ ይለናል። ካልኩ አይበቃም ወይ እኮ ነው። እኔ ግን የምፈራው ኑሮ ረከሰ ተብሎ በምስክር ወረቀት ማኅተም ተመቶ በየቤታችን እንዳይልክልን ነው…›› ሲሉ ታክሲዋ በሳቅ ተናጋች። ለካ ሳቅ ርቆን ኖሯል!
አንዱ ወዲያው ቀበል አድርጎ፣ ‹‹እኔ ያጋጠመኝን ላጫውታችሁ…›› ሲለን ፊታችንን ወደ እሱ አዙረን ቀጥል አልነው። ‹‹አንዱ የድህነቱን ደረጃ ለማስመስከር አንድ ቀን ጠዋት ተነስ ቀበሌ ለመሄድ ወሰነ። ወዳጁ መንገድ ላይ አግኝቶት የት እየሄደ እንደሆነ ቢጠይቀው የድህነቱን ደረጃ ቀበሌ ለማስመስከር እንደሚሄድ ይነግረዋል። ወዳጁም፣ ‹‹በቃ አትልፋ እኔና አንተ የደሃ ደሃ ስንሆን ከእኛ ሻል ያሉት ልዝብ ደሃ የሚል ደረጃ ተሰጥቶናል አለው…›› ከማለቱ በሰውዬውም፣ በኑሯችንም፣ በአባባሉም ጭምር ‹ሃትሪክ› ሠርተን ሳቅን። ጨዋታን ጨዋታ ሲያነሳው ሰውን ሰው ካለነሳው ተስፋም የለን፡፡ እስከ ጊዜው ድረስ በራስ ላይ እየቀለዱ ለመኖር መጣር እንጂ ሌላው ነገርማ ያታክታል፡፡ አይደል እንዴ!
ተሳፋሪዎች ዓይነተ ብዙ ናቸው። ወጣት፣ ጎልማሳና አዛውንት። በሁሉም ገጽታ ላይ የተለያዩ ስሜቶች ይነበባሉ። ሽማግሌዎች የእያንዳንዷን ቀን ብርሃን በስስትና በጉጉት ሲጠብቁ፣ ጎልማሶቹ የዕድሜያቸውን እኩሌታ ላይ ቆመው ነገን መልካም ይሆናል በሚል ዕሳቤ ፊታቸው ሲቋጠር ሲፈታ፣ ወጣቶቹ የፈረጠመ ጡንቻቸውን እያሳዩ ዛሬም ነገም የእኔ ነው በሚል ስሜት የተሞሉ ይመስላሉ። ፈጣኑ ታክሲያችን ውስጥ ወደኋላ መቅረትን በእጅጉ የሚኮንን ጥቅስ ተሰቅሏል። ‹ዔሊ ነኝ ብለህ ካሰብህ መቼም ጥንቸል አትሆንም› ይላል። ሁሉን አስተውለን ስናበቃ ግን፣ ‹‹የዝግመት ለውጥ ጽንሰ ሐሳብ (Evolution Theory) በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ የሠራው በአካላዊ ለውጥ እንጂ፣ በተለይ በእኛ የአኗኗር ሁኔታ የሚሠራ አይመስልም፡፡ ያው ታጥቦ ጭቃ ነን…›› የሚል አንድ ተሳፋሪ ትዝ አለኝ። ‹‹ስንቱን አስታወስኩት…›› አለ በክብር የተሸኘው መሐሙድ አህመድ፡፡ ዕድሜ ይስጠው!
ታክሲያችን መንቀሳቀስ ሊጀምር ሲል ወዲያው ቆመ። ዓይናችን ወደ ወያላው ዞረ። ከአንዱ ተራ አስከባሪ ጋር ንትርክ ላይ ነው። ምንድነው እሱ?›› አለው ሾፌሩ። ‹‹እንዴ ከመቼ ወዲህ ነው ሃምሳ ብር ለተራ መክፈል የጀመርነው ደግሞ?›› አለው ወያላው ምናልባት ሳያውቀው ቀርቶ የሚጨቃጨቅ መስሎት። ሾፌሩ ንዴቱ ከቁጥጥሩ ውጪ ሲሆን እየታየበት መናገሩን ቀጠለ ‹‹ምን? ብለው ብለው ሃምሳ ብር? ኧረ እናንተ ሰዎች ተው ሠርተን እንኑርበት… ተው…›› አለ፡፡ ይኼኔ ተራ አስከባሪው አንገቱን በትንሿ የወያላው መስኮት አሾልኮ፣ ‹‹ሃምሳ ብር ብትከፍሉ ምን እንዳትሆኑ ነው?›› ሲለው ሾፌሩም፣ ‹‹ለምን ብለን ነው ሃምሳ ብር የምንከፍለው? ደግሞስ እናንተ እንዳሻችሁ ይህን ያህል ክፈሉ ስትሉን መክፈል አለብን እንዴ?›› ብሎ መለሰለት። ይኼኔ ተከራክሮ የጀመረውን ሕገወጥ አሠራር ማስቀጠል መቻሉን ክፉኛ ስለተጠራጠረ፣ ‹‹ምን እናድርግ ብለህ ነው ብሩ አልበቃ ሲል?›› እያለ የሞት ሞቱን ለመቀለድ ከጀለው። ሾፌሩና ወያላው መረታቱን ተረድተው ሳይመልሱለት ለራሳቸው እያወጉ ጥለውት እብስ አሉ። ‹‹ጉድ እኮ ነው ሾፌርና ወያላ አፍንጫህን ላስ ብለው ሄዱ፣ እኛስ ማንን አፍንጫህን ላስ ማለት እንችል ይሆን…›› ሲል አንዱ ለመቀለድ ቢሞክር መልስ አጥቶ አፉን ያዘ፡፡ ማንን ሊያስበላ ነው ይኼ ደግሞ!
‹‹እንዴት ነው ነገሩ፣ እኛም እኮ ሥርዓት ባለው መንገድ መብታችንን ማስጠበቅ አለብን፡፡ ማንም እየተነሳ በምግባችን፣ በአገልግሎታችን፣ በሌሎች ሸቀጦቻችን ላይ ዋጋ ሲቆልልብን ወይም ታሪፍ ሲጥልብን በሕግ አምላክ ማለት አለብን፡፡ ሕገወጥ ጭማሪ ሲደረግም ሆነ ከአቅም በላይ ክፍያ ሲጠየቅ ሕግ ይከበር ማለት መብታችን እንደሆነ ለማሳወቅ የምን ሰነፍ መሆን ነው…›› ሲሉ አዛውንቱ፣ ‹‹ፋዘር እርስዎ ባለቀ ዕድሜ ላይ ሆነው አጉል ለማደፋፈር አይሞክሩ፡፡ አንዱ ስሜታዊ ጎረምሳ የእርስዎን ምክር ሰምቶ ባልተጠና መንገድ መብቴ ነው ብሎ ንትርክ ቢፈጥር ወይ አናቱን ይመታል፣ ወይም የሆነ ቦታ ደመ ከልብ ሆኖ ይቀራል…›› ብላ አንዲት ምስኪን ቢጤ ሴት ከመሀል ወንበር ስትናገር ሰማናት፡፡ ‹‹አሃ ሾፌር እስኪ ‹ጎመን በጤና› የሚለውን ዘፈን ክፈትላት…›› ብለው አዛውንቱ ሲናገሩ፣ ‹‹ለጊዜው ያለን ዘፈን ‹ተው ቻለው ሆዴ› ነው…›› ሲላቸው ሾፌሩ ሁላችንም ሳቅን፡፡ ‹‹አንዱ ከኋላ ይሆንና ግፋ ሲል ሌላው እውነት መስሎት ሲጋፈጥ ነው ትውልድ ሲበላ የኖረው…›› የምትለው ያቺ ምስኪን ሴት ናት፡፡ ‹‹እንዲያ ነው ነገሩ…›› ብለው አዛውንቱ ሌላ ነገር ሲቆሰቁሱ ምላሹ ዝም ጭጭ ነበር፡፡ ድንቅ ነው!
ታክሲያችን እየገሰገሰ እኛም ሒሳባችንን በተረጋጋ መንፈስ እየከፈልን እንጓዛለን። ልጅ እግሩን መልከ መልካም ወያላ ሲያስተውል የቆየ ሰካራም መሳይ ተሳፋሪ ድንገት፣ ‹‹ወያላ…›› ብሎ ጮኸ። ወያላውም ‹‹አቤት ምን ልታዘዝ?›› ቢለው፣ ‹‹ዕድልህ ነው ወያላ ያደረገህ…›› አለው አሁንም ጮክ ብሎ። በመጠጥ ናላው የዞረው ሰው ሥራውን በአግባቡ እያከናወነ የነበረን ለፍቶ አዳሪ፣ ‹‹ዕድልህ ነው….›› ሲለው በጌሾ አፉ ቢያናድድም፣ ‹‹ዕድል ወይስ ፍርጃ በአፍሪካ ምድር ሕዝብን የሚያንከራትተው?›› ብሎ የጠየቀው አንድ ወጣት ተሳፋሪ ነበር፡፡ ‹‹አይ እናንተ እኔ በሙያዬ መምህር ነኝ። እንኳን ይህ ምስኪን ወያላ ትውልድ የሚቀርፅ የዕውቀት አባት መምህር የተናቀበት አገር ውስጥ እኮ ነው የምንኖረው…›› ሲለን ደነገጥን። ‹‹መምህር እውነት ብለሃል፣ እዚህች አገር ውስጥ ከፕሮፌሽናል ጀምሮ እስከ ለፍቶ አዳሪው ባተሌ ሠራተኛ ድረሰስ አክባሪ የለውም፡፡ ክብር፣ ዝና፣ ገንዘብና ዕውቅና የሚቸረው ንፋስ አመጣሹ ነው…›› ብሎ አንዱ ከጋቢና ሲናገር ሰማነው፡፡ ‹‹እኔም የምስማማው በዚህ ሐሳብ ነው፡፡ ለምሳሌ እኔ ከአንድም ሁለት ዲግሪዎች ይዤ አገሬን ከ40 ዓመታት በላይ አገልግዬ የተሰናበትኩት እዚህ ግባ በማይባል ጡረታ ነው፡፡ ከእኔ የበለጠ ዕውቀትና ልምድ ከኃላፊነት ጋር የነበራቸው ብዙዎችም በስተርጅናቸው የድህነት ሕይወት ውስጥ ነው ያሉት፡፡ የሠራ ሳይሆን ሳይሠራ አንቱ የሚባል የበዛበት ዘመን ውስጥ ነው የምንኖረው…›› ብለው የቅድሙን ዝምታ እንደገና ለመስበር አዛውንቱ ሲተነትኑ ብዙዎቹ ተሳፋሪዎች በሐዘን ስሜት ነበር ያዩዋቸው፡፡ ያሳዝናል!
መዳረሻችን እየተቃረበ ነው። ሐሳባችን ብዙ፣ የኑሯችን ሸክሙ ብዙ፣ ጣጣችን ሊቆጠር የማይችል እጅግ ብዙ አልሆነባችሁም? የድሮ ሰው ሲመክር ‹የማትጨርሰውን ሐሳብ አትጀምረው› ይል ነበር። ነገር ሲበዛ እኮ ከመንዛዛት ሌላ ምን ጥቅም አለውና? እውነት እኮ ነው፡፡ ወሬ እንኳን በአቅሙ እየመጠኑ ካላወሩት ለሰሚው ያቅለሸልሸዋል። በነገራችን ላይ ተመቸኝ ብሎ ያገኘውን እያግበሰበሰ ወገኑን ረስቶ ይኖራል ተብሎ ሲታማ የሰማነው እዚህ ታክሲያችን ውስጥ ነው። ለአገራቸውና ለወገናቸው ሲሉ ቀንና ሌሊት በድካም የሚያሳልፉ ትጉሃን ባሉባት አገር ውስጥ፣ ከራሳቸውና ከቢጤዌዎቻቸው በስተቀር ደንታ የማይሰጣቸው መብዛታቸውም ያናድዳልe፡፡ ‹ነገር ከሥሩ ውኃን ከጥሩ› እንደሚባለው መልካሙን በመለየት ክፉውን በመፀየፍ አገርንና ወገንን ማሰብ የመሰለ መልካም ተግባር እንደሌለ ይታወቃል። ጉዞው በተለያዩ ወጎችና ሐሳቦች እየተሰናሰለ ወደ ማጠቃለያው ስንቃረብ አንዱ ሞባይል ስልኩን አውጥቶ ከደወለ በኋላ፣ ‹‹የት እንገናኝ? እንዴት ነው ጫን አድርገህ ይዘሃል?›› እያለ ጥያቄ ማቅረብ ጀመረ፡፡ ከወዲያ በኩል ምን እንዳለው ባይታወቅም፣ ‹‹አጅሬ በጨበጣ መምጣትማ አይቻልም፣ ኪስህ ሞቅ ካላለ ምን ትሠራለህ፡፡ ይልቁንስ ነገሩ ‹ደመወዛችን ሃምሳ ጉዳያችን መቶ› እንዳይሆን ብታስብበት ይሸልሃል…›› ሲል የሁለት ዓለም ሰዎች መብዛታችን ሳያስገርም አይቀርም፡፡ ወያላው ጉዞው መጠናቀቁን ‹‹መጨረሻ…›› ብሎ ሲነግረን የሁለት ዓለም ሰዎች እየተንጋጋን ወርደን ሌላኛውን ጉዞ ጀመርን። መልካም ጉዞ!
