በምሥራቅ ደረጄ
ሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውር ለኢትዮጵያ አዲስ ባይሆንም፣ መጠኑ በእጅጉ እየጨመረ መሄዱ ይስተዋላል፡፡ ይህም ከፍተኛ ቁጥር ያላቸውን ወጣቶች የበረሃና የባህር ሲሳይ እንዲሁም የአውሬ ቀለብ ማድረጉ አልቀረም፡፡ በርካታ ወላጆችን ያለጧሪ ማስቀረቱም እንደማሳያ ሊወሰድ ይችላል።
በማደግ ላይ ባሉ እንደ ኢትዮጵያ ባሉ አገሮች ብሎም በዓለም ደረጃ በርካታ ግለሰቦች በሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውር ላይ ተሰማርተው እንደሚገኙ ጥናቶች ይጠቁማሉ፡፡ የሥራ ዕድል ዕጦት፣ መፈናቀል፣ የአየር ንብረት ለውጥና የፖለቲካ አለመረጋጋት ለፈተነው ወጣት በሕገ ወጥ ደላሎች የሚቀርበው እንደ ከፍተኛ ክፍያ፣ በፍጥነት መለወጥና የመሳሰሉት አጓጊ ማባበያዎች ተስፋን በመጫር የድርጊቱ ተሳታፊ እንዲሆኑ የሚያነሳሱ ናቸው።
ከዚህ ቀደም ወደ መካከለኛው ምሥራቅ ዓረብ አገሮች የሚደረግ ሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውር በተለይም ለብዙ እንስቶች መከራን ጥሎ አልፏል፡፡ ይህ ጉዞ በየብስ፣ በባህር አልያም በአየር ይደረግም ነበር፡፡ የችግሩ አሳሳቢነት እየጎላ ሲመጣ በመንግሥት በኩል በተወሰዱ ዕርምጃዎች መንግሥት ለመንግሥት በሚያደርጉት የውጭ ሥራ ሥምሪት ስምምነት መሠረት ችግሩን ለማቃለል እየተቻለ ቢሆንም፣ ይህ መንገድ እየተዘጋባቸው የመጡ በሰው መንገድ ወንጀል የሚከብሩ አካላት ዛሬ ላይ ለምዳቸውን ቀይረው ብቅ ብለዋል፡፡
‹‹ወደ ደቡብ ምሥራቅ እስያ አገሮች ታይላንድና ባንኮክን ጨምሮ ያለ ድካምና እንግልት በቅናሽ ዋጋ፣ በብድር ብሎም በነፃ እንልካለን›› የሚለው ማስታወቂያ በአንዳንድ የማኅበራዊ ትስስር ገጾች ተለጥፎ እንደዋዛ የብዙዎችን ሕይወት እያመሰቃቀለ ይገኛል፡፡
ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ዓይነቱን በመቀየር ለብዙዎች የሥራ ዕድል እናስገኛለን በማለት ‹‹ወደ ደቡብ ምሥራቅ እስያ አገሮች ታይላንድንና ባንኮክን ጨምሮ ያለ ድካምና እንግልት በቅናሽ ዋጋ፣ በብድር ብሎም በነፃ እንልካለን›› የሚሉ አካላትና ግለሰቦች ተበራክተው ይስተዋላሉ።
በማኅበራዊ ሚዲያ የሚተላለፉትን ማስታወቂያዎች ተከትለው በርካቶች ይህንን የሥራ ዕድል ለማግኘት ይፈልጋሉ። ጉዞው ደግሞ በህጋዊ ቪዛና በአየር መሆኑ የችግሩን ሰለባዎች ጥርጣሬ ውስጥ እንዳይገቡ የሚያደርግ ነው፡፡ ቤተሰቦቻቸውን በአጭር ጊዜ ለመለወጥ ላለሙና ለራሳቸውም ሥራ ለማግኘት ለሚታትሩ ወጣቶች የሚያማልልም ነው፡፡ በዚህ መንገድ ከወጡ ወጣቶች በቦታው ሲደርሱስ ምን አጋጠማቸው? የሚለውን በተመለከተ ሪፖርተር ቦታው ላይ ደርሰው ከመጡ ግለሰቦች ጋር ቃለ መጠይቅ አድርጓል።
ቢኒያም ደሳለኝ ከተጭበረበሩ ተጓዦች መካከል አንዱ ሲሆን፣ ጉዞውን ያደረገው ከአዲስ አበባ በመነሳት ነው። ይህን መሰል የውጭ የሥራ ዕድል እንዳለ በቤተዘመድ የተነገረው ቢኒያም፣ በግል ሥራ ላይ ተሰማረቶ ይሠራ የነበረ ቢሆንም፣ ወደ ታይላንድ ባንኮክ አለ የተባለው የሥራ ዕድል አጓጓው፡፡
ለጉዞ እስከ 200,000 ብር እንደሚያስፈልግ፣ ሥራው ኮምፒዩተር ላይ ስለሆነ የኮምፒዩተር ችሎታውንና ራሱን አስተዋውቆ እንዲልክ ፣ በወር እስከ 100,000 ሺሕ ብር እንደሚከፈለው፣ ሥራው የማሻሻጥ እንደሆነ ተነግሮት መጓዙን ይናገራል፡፡
‹‹የኮምፒዩተር ችሎታዬን በተመለከተ መረጃ ከላኩላቸው በኋላ መሄድ እንደምችልና እንደሚቀበሉኝ ገልጸውልኝ ጉዞዬን ወደ ታይላድ አደረኩ፣ እዚያ ስደርስ ግን ያጋጠመኝ ያልጠበቁትና ፈጽሞ ያልገመትኩት ነበር፤›› ይላል።
ቢንያም በሕገ ወጥ ደላሎች እንደተያዘና ሥራ ተብሎ የሚሄድበት የሥራ ዓይነት ማጭበርበር እንደሆነ፣ የማጭበርበር ሥራው ካልተሳካ ከፍተኛ የአካልና የሥነ ልቦና ቅጣት እንደሚያጋጥመው የተረዳው ካረፈበት ሆቴል እሱ ሊሄድ ከተዘጋጀበት ቦታ ደርሰው በመጡ ኢትዮጵያውያን ሲነገረው ነበር፡፡
ወደ ማታ ብዙ ኢትዮጵያውያን እሱ ወዳረፈበት ሆቴል እንደመጡ፣ የሚሄዱበት ቦታ አሰቃቂ እንደሆነ፣ ብዙ የመብት ጥሰቶች እንዳሉ፣ ሥራውም ማጭበርበር እንደሆነ እንደነገሩት፣ ይህንንም ወደ ቦታው ከወሰደው ደላላ ዳግም እንደሰማ አክሏል፡፡
ለጉዞ የተባለውን 200,000 ሺሕ ብርና በኪሱ የያዘውን 500 ዶላር ተጭበርብሮ ከተነገረው ሳይደርስ እንደቀለጠ የሚገልጸው ወጣቱ፣ የማጭበርበር ሥራዎች የሚሠሩበትና ከፍተኛ የመብት ጥሰቶች የሚከናወኑባቸው ቦታዎች እንዳሉ ከእነሱም ውስጥ ማያንማርና ካምቦዲያ ሊጠቀሱ እንደሚችሉ ጠቁሟል።
ሌላኛዋ በሕገ ወጥ ደላሎች የተጭበረበርች አስተያየት ሰጪአችን በሕገ ወጥ ደላሎች ተጭበርብራ ማያንማር በርማ ገብታ ነበር። ለደኅንነቷ ሲባል ስሟ እንዳይጠቀስ የፈለገችው ወጣት፣ ወደዚያ ቦታ የገባችው እዚያው አካባቢ ባሉ ሰዎች አማካይነት ነው።
ፕሮሰሱ ቶሎ እንደሚያልቅላትና በሥፍራው አሪፍ ሥራ እንዳለ የተነገራት ወጣት፣ ቪዛ እንደተላከላትና እንደሄደች ትገልጻለች፡፡ እዚያ እንደደረሰች ኮምፒዩተር ላይ ሥትሠራ ቆይታለች፡፡ በኋላ የተወሰደችው ደግሞ ማያንማር ነበር፡፡
የማጭበርበር ሥራውን በቀን ከ20 ሰዓታት በላይ እንደምትሠራና በአንድ ክፍል ውስጥ 450 እንደሆኑ፣ ከእነዚህም ውስጥ 50ዎቹ ኢትዮጵያውያን መሆናቸውን፣ ከማጭበርበር ተግባሩ በተጨማሪ ለወሲብ ንግድ እንደሚያሰማሯቸው፣ ተግባሩን ወንድም ሴትም እንደሚፈጽመው፣ አልሠራም ማለት እንደማይቻልና አልሠራም ያለ ከፍተኛ ቅጣት እንደሚጠብቀው ገልጻለች፡፡ በቦታው የሚቀርበው ምግብ ለኢትዮጵያውያን እንደማይስማማ፣ የሚያቀርቡላቸውም ንፅህናውን ያልጠበቀ እንደሆነ አክላለች።
ሌላኛው የድርጊቱ ተጠቂ ጉዞውን ያደረገው ከአዲስ አበባ ነበር፡፡ በድርጅት ውስጥ ተቀጥሮ ይሠራ የነበረው ወጣት፣ ከኢትዮጵያ የወጣው ወደ ታይላንድ የሥራ ዕድል አለ ተብሎ ነው። ከ100 ሺሕ ብር በላይ እንደሚከፈለውም ተነግሮታል፡፡
እንደ ወጣቱ፣ የመለመሏቸው ባንኮክ ውስጥ ሥራ አለ ብለው ነው፡፡ ባንኮክ ከደረሱ በኋላ አንድ ቀን አድረው ወደ ሌላ ቦታ ተወሰዱ፡፡ የት ነው የምንሄደው? ሲሏቸው አይነግሯቸውም ነበር፡፡ ሁሉ ነገራቸውም ባዘዋዋሪዎቹ ቁጥጥር ሥር ነው፡፡ በስተመጨረሻ አንድ ጫካ ቦታ ደረሱ። ቆይተው ሲጠይቋቸው ማያንማር የሚባል ቦታ እንደሆነ ተነገራቸው፡፡ ያሉበት ሥፍራ፣ በማያንማር መንግሥት ቁጥጥር ሥር እንዳልሆነና ከፍተኛ የማጭበርበር ሥራ የሚሠራበት እንደሆነ ገልጾ፣ በዚህ የማጭበርበር ሥራ ላይ ስኬታማ ያልሆነ ሰው ድብደባ፣ የኤሌክትሪክ ሾክ ከፍ ሲልም ግድያ እንደሚጠብቀው ተናግሯል።
ይህንን ጉዳይ የሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር ያውቀዋል? ኢትዮጵያስ ከታይላንድ ጋር የሥራ ስምምነት አላት? የሚሉትን ጥያቄዎች ሪፖርተር በሚኒስቴሩ የሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውር መከላከልና የተመላሽ ዜጎች ክትትልና ድጋፍ መሪ ሥራ አስፈጻሚ ለሆኑት አቶ ደረጄ ተግይበሉ አቅርቧል::
ሥራ አስፈጻሚው እንደገለጹት፣ በሕገ ወጥ ደላሎች ተጭበርብረውና ብራቸውን ተበልተው የሚመጡ በርካታ ዜጎች አሉ፡፡ ተቋማቸውም ይህንን ጉዳይ ያውቀዋል። መግለጫዎችንም እያወጡ ኅብረተሰቡን ለማንቃት ብዙ እንቅስቃሴዎች ተደርገዋል፡፡ ኢትዮጵያ ከታይላንድ ጋርም ሆነ ከአውሮፖ አገሮች ምንም ዓይነት የውጭ አገር የሥራ ሥምሪት ስምምነት ውል አልተፈራረመችም፡፡
ኅብረተሰቡ በሕገ ወጥ ደላሎች ገንዘቡን እንዳይበላ፣ ዜጎች በኢትዮጵያ የሥራ ሥምሪት መረጃ ሥርዓት ላይ ተመዝግበው በሕጋዊ መንገድ የሥራ ሥምሪቱን ማግኘት እንደሚችሉ አክለዋል።
የትም መሄድ ሳይጠበቅባቸው በስልካቸው በመመዝገብ አቅራቢያቸው ባለ ማዕከል መገልገል እንደሚችሉ፣ እንደ አገር ይህንን አገልግሎት ለመስጠት ከ2‚200 በላይ ተቋማት መዘጋጀታቸውን፣ ለዚህ ሥራ ፈቃድ የተሰጣቸው ሕጋዊ ኤጀንሲዎች መኖራቸውንና ከእነሱ ውጪ ያሉት ሕገ ወጥ መሆናቸውን ኅብረተሰቡ እንዲገነዘብ ጠይቀዋል።
በትክክለኛው መንገድ ሲኬድ በረራና ሌሎች ወጪዎች የሚሸፈኑት በአሠሪዎቻቸው መሆኑን፣ ተጓዡ የሚያወጣው የፓስፖርትና ለጤና ምርመራ ብቻ እንደሆነና ከመሄድ በፊትም ሥልጠናዎች እንዳሉ ገልጸዋል።
እንደዚህ ዓይነት የማጭበርበር ሥራ ላይ የተሰማሩ አካላት ሲገኙ ለተቋማቸውና ለሕግ አካላት በመጠቆም ተገቢው የሕግ ዕርምጃ እንዲወሰድ ሁሉም አካል ኃላፊነቱን እንዲወጣም አሳስበዋል።
ሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውርን ለመዋጋት፣ የሕገ ወጥ ዝውውር መረቦችን ለመበተን እንዲሁም አጥፊዎችን ለሕግ ለማቅረብ የሁሉንም ጥረት የሚጠይቅ መሆኑን፣ ሕገወጦች እንደመበራከታቸው ኅብረተሰቡ ራሱን ከመሰል የመጭበርበር ተግባራት ጠብቆ በሕጋዊ መንገድ ወደ ሥራ ቢሰማራ የተሻለ እንደሚሆንም ተናግረዋል።
ከዚሁ ጋር በተያያዘ በማያንማርና በታይላንድ ድንበር አካባቢ በደላሎች ተታልለው በመሄድ በተደራጁ ቡድኖች እንግልትና ሥቃይ እየደረሰባቸው የሚገኙ ኢትዮጵያውያንን፣ መንግሥት እንዲታደጋቸው ወላጆች ሰላማዊ ሠልፍ በመውጣት ጥያቄ አቅርበዋል፡፡
ማክሰኞ ታኅሳስ 8 ቀን 2017 ዓ.ም. ከፍልውኃ አካባቢ ተነስተው እስከ ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ድረስ የተጓዙት ወላጆች፣ ‹‹በከፍተኛ ትምህርት ተመርቀው ሥራ በመፈለግ ላይ የነበሩና በደላሎች ተታለው ከአገር ወጥተው ለባርነት የተሸጡ ወጣቶችን፣ መንግሥት እንደ ሌሎች አገሮች ከሥቃይ ይታደግልን›› የሚል መፈክር ይዘው ቅሬታቸውን ማሰማታቸውን ሪፖርተር በሥፍራው ተገኝቶ መመልከት ችሏል፡፡
በዕለቱ ከውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ኃላፊዎች ጋር ባደረጉት ውይይትም፣ ጉዳዩን በተመለከተ ምላሽ ለመስጠት ከፍትሕ ሚኒስቴር፣ ከኢሚግሬሽንና ዜግነት አገልግሎት የተውጣጣ ግብረ ኃይል መቋቋሙን ወላጆች ለሪፖርተር ተናግረዋል፡፡
የሚኒስቴሩ ቃል አቀባይ ነብያት ጌታቸው (አምባሳደር)፣ ከሳምንት በፊት በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ፣ ‹‹በሕገ ወጥ የሰዎች አዘዋዋሪዎች ተታለው በማያንማር የገቡና ለችግር የተጋለጡ ዜጎችን ለማስለቀቅ ጃፓን የሚገኘው የኢትዮጵያ ኤምባሲ ከሌሎች 18 አገሮች ኤምባሲዎች ጋር በመሆን ከማያንማር የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴርና የአገር ውስጥ ሚኒስቴር ጋር የኦንላይን ስብሰባ ማካሄዳቸውን ተናግረዋል፡፡
በማያንማር የታገቱት ኢትዮጵያውያን ብቻ እንዳልሆኑ፣ የሌሎች የ18 አገሮች ዜጎች ተመሳሳይ ችግር ላይ እንደሚገኙና በጋራ ይኼንን ችግር ለመፍታት ከማያንማር የመንግሥት አካላት ጋር ውይይት መደረጉን ጠቁመዋል፡፡
በዚህ ውስጥ የተሳተፈው ቶኪዮ የሚገኘው የኢትዮጵያ ኤምባሲ ሲሆን፣ ለችግሩ መፍትሔ ለማግኘት የክትትል ሥራና ውይይቶች መካሄዳቸውን ተናግረዋል፡፡ ዜጎች ከእንደዚህ ዓይነት የሕገ ወጥ አዘዋዋሪዎች ራሳቸውን እንዲጠብቁም ጥሪ አቅርበዋል፡፡
