በአሰፋ አደፍርስ
እነኛ የጥንቶቹ አያት፣ ቅድመ አያትና ቅም አያቶቻችን እንደ እኛ ምሕንድስናን፣ የምጣኔ ሀብትንና የሕግ ትምህርትን በቃል የሸመደዱ አልነበሩም፡፡ በተፈጥሮ ዕውቀታቸው የዓለምን ሁኔታ የተገነዘቡና ያገናዘቡ፣ የመጪውን ትውልድ መዳረሻ ያለ ማቋረጥ በትጋት የመሠረቱ፣ አለን አለን ባይ የውጭ ተውሳክ ቀማኞችን በጥበብና በዘዴ አርቀው ያስቀሩ ታላላቅ ሰዎች ነበሩ፡፡ በ21ኛው ክፍለ ዘመን እኛ የዛሬዎቹ ተማርን ብለን አገር የምንከፋፍል፣ ወገንን ከወገን የምናፋጅ፣ ሌሎች የደረሱበት ለመድረስ ሳይሆን፣ በእነሱ አንቀልባ ታዝለን አገርን የማፍረስ፣ ወገንን የማዋረድና ለልጆቻችን ስደትና የዓሳ ነባሪ እራትነት አጥብቀን የተካንን መሆናችን እጅግ አይገርምም? ‹‹ከሞኝ ደጃፍ ሞፈር ይቆረጣል›› ስል ምን ማለቴ እንደሆነ ላስረዳና ወደ ጉዳዬ ልለፍ፡፡
የተፈጥሮ ሀብት የሞላን ይህ ቀረሽ የማይባል ከአፈር፣ ከውኃ፣ ከለማዳ እንስሳት እስከ ዱር አራዊት፣ ከአተርና ከባቄላ አልፎም በዓለም ታይቶ ተሰምቶ የማይታወቀውን ዛሬ ቀማኞቻችን መረባረብ የጀመሩበት ጤፍ የተባለውን ሰብል ለመጀመሪያ ጊዜ አውቀን ያሳወቅን ነን፡፡ ቀማኞቹ በተለመደው ዘዴያቸው የተረባረቡበትን ጤፍን ያገኘንና የማዕድናት መሠረት ሆነን ከመላው አፍሪካ እየተሻሙ ለእኛው መልሰው ሲሸጡልንና አልፎም መፀወትናችሁ ሲሉ ስለምሰማ ነው ነው ‹‹ከሞኝ ደጃፍ…›› ያልኩት።
ወገኖቼ ‹‹ትናንትና ኢትዮጵያን አስጠጊን›› ይሉ የነበሩት፣ ዛሬ የነዳጅ ዘይት ሀብታሞች ሆነው፣ ሊያስጠጉን ቀርቶ በአሽከርነት ሊቀጥሩን ሲፀየፉን ማየት ለነባሮቹና ሁሉንም ላየነው ይቀፈናል፡፡ ያላዩት ግን በእውነት የተፈጥሮ ጉዳይ መስሏቸው ሲሽቆጠቆጡና ለዘመናዊ ባርነት (Modern Slavery) ተዘጋጅተው ለዚያውም ተራ ጠብቀው ተጉዘው አቤት የሚሉበት እንኳን ሕግ ሳይኖር ሲጉላሉ፣ የዚያ የኩሩ ሕዝብ ወገን መባላቸው ቀርቶ በርካሽ ዋጋ ለሽያጭ እንደቀረበ እንስሳ ተራ ይዘው ሲሽቀዳደሙ ማየት ለሕዝባችንም ሆነ ለመሪዎቻችን ኩራት ወይስ ውርደት?
ከሰሜን እስከ ደቡብ፣ ከምዕራብ እስከ ምሥራቅ የአገራችን ክፍሎች ‹‹የዓረብ ሱቅ›› እንዳልተባለና የሱቆቻቸው ባለቤት እኛ ነን ብለን ሳንመፃደቅ ያስተናገድናቸው፣ ዛሬ በአገራቸው የተሰደዱትን ወገኖቻችንን በእኩልነት ማየት ቀርቶ በሰላም የሠሩበትን እንኳን ለመክፈል ደጅ ሲያስጠኑና ሲያንከራትቱ ማየት ባያሳዝነን እንኳን፣ እንዲያው ለህሊናችን ምን አጥተን ነው እዚህ የደረስነው ብለን ራሳችንን ለመጠየቅ ተነሳስተን እናውቅ ይሆን? እኔ ከሞላልኝ ለሌላው ምን አገባኝ ባይ ሆነን ይሆን? ልብ እንግዛ እንጂ፡፡
ሀብታሞቹ የዓረብ አገሮች ተብለው ዛሬ ዓለምን የሚያስጨንቁ፣ በእርግጥ ከኢትዮጵያ የበለጠ ሀብት ኖሯቸው ወይስ የእኛ እንዝላልነት ብለን ራሳችንን መጠየቅ ያለብን ጊዜ ነው፡፡ ራሳችንም ለጥያቄውም ለመልሱም ተዘጋጅተን እንወያይበት። መቼም አገራችን ለመወያየት ያልታደለች ነችና እንዲያው ብንሞክር ብዬ ነው።
ቀደም ሲል በብዙ መገናኛ ብዙኃን የጻፍኩትን ዛሬም ልድገምና እናንተም ልብ በሉልኝ፡፡ በዓለም ላይ ሁሉም ሳይቀምሰው የማይውለው የቡና ባለቤት ነበርን፣ ምንም እንኳን ከኋላችን የተነሱት እነ ብራዚልና ቬትናም ቢቀድሙንም። ቡናን ለዓለም ያስተዋወቅን ለመሆናችን ማናቸውም የታሪክ ተመራማሪዎች ስለሚመሰክሩ እምብዛም አልቸገርበትም፡፡ ቡናን የማይጠጣ ቢኖር እጅግ በጣም ትንሽ የሚባል የዓለም ሕዝብ ነው፡፡ ከጎዳና ተዳዳሪ እስከ ላይ ገዥዎች ድረስ በዓለም ሁሉም የቡና ሱሰኛ ለመሆኑ ምንም ጥርጥር የለኝም፡፡ ቤንዚን፣ ናፍጣና የመሳሰሉት የዓለምን ኢንዱስትሪ ማንቀሳቀሳቸው የታወቀ ነው። ላስተያይ የፈለግኩት የነዳጅንና የቡናን ተፈላጊነት መጠን ለማወዳደር እንጂ፣ የነዳጅን ዋጋ ለማሳጣት እንዳልሆነ ተገንዘቡልኝ። የአንድ ሊትር ነዳጅ ዋጋ አምስት ዶላር ቢሆን፣ የአንድ ኪሎ ግራም ቡና ዋጋ ከ21 እስከ 31 ዶላር ነው ብለን ወስደን፣ የዓለምን ሕዝብ የቡና ፍላጎት ብናመዛዝን ተመጣጣኝ ሳይሆን ብልጫው የቡና ለመሆኑ ጥርጣሬ የለኝም። ታዲያ ቡናን ብቻ ይዘን ብንሠለፍ እንኳን የዓለምን ሁኔታና ፍላጎት ወደ እኛ ለመሳብ አንችል ይሆን? የእኛ ቡና በዓይነቱም ሆነ በጣዕሙ ከሁሉም የበለጠ በመሆኑ፣ ሌሎች እንደ ቅመም ለማደባለቂያ (Blending) እንደሚጠቀሙበት እናውቅ ይሆን? የአፈር ቅባቷ ከኢትዮጵያ የምትመሳሰለው ደቡብ ቬትናምና ደቡብ ኮሪያ ነቅተው የዓለምን ገበያ ለመያዝ በመሽቀዳደም ላይ ናቸው።
ለነገሩ ቡናን አነሳሁ እንጂ የተፈጥሮ ሀብቶቻችንን ወርቅ፣ መዳብ፣ ሌሎች በርካታ ማዕድናት፣ የቅባት እህሎችና ሌሎች እያልኩ ስንቱን አንስቼ ስንቱን ልተው? የእንስሳቱን ቁጥር ብንመለከት ከአፍሪካ አንደኛ ከዓለም አምስተኛ ሆነን ምነዋ ተቸገርን?
የጎብኚን ቀልብ የመሳብ ኃይል ያለን፣ ገዳማቶቻችንና ሌሎች ሃይማኖታዊና ታሪካዊ ሥፍራዎቻችን ተቆጥረው የማያልቁና ቀደምትነታችንን የሚያሳዩ ናቸው፡፡ አያሌ ለጎብኚዎች የተመቻቹና የዓለምን ዓይን የሚስቡ መስህቦቻችን ብቻ በሥነ ሥርዓት ብንጠቀምባቸው እንኳንስ ለራሳችን ለሌላው የምንተርፍ ሰዎች ለምን ተቸገርን?
በፍቅርና በወዳጅነት በአብሮነት የመኖር ዘይቤ የምናውቅና የምናሳውቅ ሕዝብ ምነዋ የመከራ አዘቅት ውስጥ ገባን? ወንድም ወንድሙን ሲገድል፣ ልጅ ያለ ዕድሜው በሞት ሲሰናበት ማየት የዕለት ከዕለት ተግባራችን መምሰሉ አያሳዝነንም? አልፎስ አያሳፍረንም? ኧረ ተው ልብ ግዙ፣ ልብ እንግዛ፡፡ የባዕዳን መሳቂያ አንሁን፡፡ ለወገንና ለአገር የምናስብ ከሆነ ተነሱ ሸምግሉ ለሰላም ጠበቃ ሁኑ። ለዚህች ለማትዘልቅ ዓለም አትታለሉ፣ አገርንም አታዋርዱ፡፡ ዘለዓለም ነዋሪዎች መስላችሁ ወገንን፣ አገርንና ታሪካን አታዋርዱ፡፡
ሠለጠንን ባዮች በቆፈሩልን ጉድጓድ ገብተን የእነርሱ ጉዳይ ፈጻሚ ከመሆን የራሳችን ሰዎች እንሁን፡፡ አሜሪካ የዓለም ሕዝብ በተከማቸባት አኅጉር አከል አገር አንድም ቀን በቋንቋና በባህል ሲነታረኩና ሲጋጩ አይታዩም። ዛሬ ኢትዮጵያዊ ነኝ ማለት ነውር መስሎ ሲታይ አይገርማችሁም? በቴክኖሎጂ፣ በኢንዱስትሪና በተመሳሳይ ነገሮች ላይ ጊዜያችንን ከማሳለፍ ይልቅ በሆነና ባልሆነ አሉባልታ መነታረኩ ከምን የመጣ ነው ብለን ራሳችንን ብንጠይቅ መልካም ነው፡፡ ባለማወቅና ጠላቶቻችን የቀደዱልንን ቦይ ዞር ብለን ካለመገንዘብና በሲስተም መበላሽት መሆኑን መረዳት አቅቶን በፍጅት ጊዜያችንን እያጠፋን ነው።
ተሰባስበን እንኳን ተነጋግረን ለመለያየት በእኔ እበልጥ እኔ እበልጥ ስንነታረክ፣ ያለ ምንም ውጤት እንደምንለያይ የማያውቅ ያለ አይመስለኝም። ይህ ከምን የመጣ ነው ብለን ብናጠና፣ ቀደም ብለው ጊዜ የሰጣቸው የእንግሊዝ መሪዎች ባዘጋጁልን ወጥመድ ገብተን ከዚያ ለመውጣት ሳይሆን የእነሱን መስመር አስተካክለን በመከተል እዚህ ደርሰናል። ለሥራ ከምናሳልፈው ጊዜ ይልቅ ለወሬ የምንሰጠው ጊዜ ስለሚበልጥ፣ ከወሬ ይልቅ ለሥራ ተግተንና አትግተን ለመንቀሳቀስ ጊዜ አልሰጠንም፡፡
የጠላቶቻችንን ወጥመድ ቆራርጠን ወይም በጣጥሰን ወደ አንድነትና ክብራችንን ለመመለስ ካልተጋንና ራስን ብቻ ለማስቀደም መሯሯጡን ከቀጠልን፣ የወደፊት የአገራችን ዕጣ ፈንታ የበይ ተመልካች ሆኖ መቅረቱን ተገንዝበን፣ አሁኑኑ በኅብረት የመነሻ ጊዜያችን መሆኑን ተገንዝበን ጊዜያችንን ለቁምነገር እናውል ነው መልዕክቴ። ‹‹ለወሬ የለውም ፍሬ›› ይላሉ አባቶቻችን፣ እነኛ በከንቱ የሸኘናቸው የአገር ኩራት የነበሩት፡፡
እዚህ ላይ በወጥመድ ሠሪዎቻችን የተጻፈ አንድ ቆየት ያለ ጽሑፍ ላስነብባችሁና እናንተው ፍረዱ፡፡
‹‹I have traveled across the length and breadth of Africa, and I have not seen one person who is a beggar, who is a thief such wealth I have seen in this country, such high moral values, people of such caliber, that I do not think we would ever conquer this country, unless we break the very backbone of this nation, which is her spiritual and cultural heritage and therefore, I propose that we replace her old and ancient educational system, her culture, for if the Ethiopians think that all that is foreign and English is good and greater than their own, they will lose their self-esteem, their native culture and they will become what we want them, a truly dominated nation››.
Lord Macaulay’s
Addressed to the British Parliament on 2nd Feb 1835
እንግዲህ ወገኖቼ፣ ተመልከቱ የታሰበልንና የታቀደልን ወጥመድ በወጥመድ ሠሪዎቹ ሳይሆን፣ በልጅ ልጆቻቸውና በእኛም ጀግኞች ዘመን ሳይደርስ ሲንከባለል ቆይቶ ዛሬ ለእነሱ የልጅ ልጆች መፈንጫ የእኛ መላቀሻ ሆኖ እያየን ነው።
ለእነሱ የመሣሪያ ፋብሪካ መበልፀጊያ የእኛ ንብረት መወረሻ፣ የእነሱ መፈንጫ የእኛ መድሚያ፣ ለእነሱ መጥገቢያ ለእኛ መራቢያ፣ ለእነሱ ጎዳናው እየሰፋ ለእኛ እየጠበበ፣ የእነሱ ልጆች በቅንጦት እየኖሩ፣ ልጆቻችን በረሃብ አለንጋ ሲጠበሱና ለዘመናዊ ባርነት ሲሰደዱ ከበቂ በላይ አይተናል፡፡ ወጣቷ ልጃችን ሕፃን አዝላ በየመንገዱ ስትለምን ማየት ሆኗል የእኛ ታላቁ ሥራ። ወገኖቼ እስከ መቼ ነው የምንሞኘውና ለባዕድ መሣሪያና ሲሳይ የምንሆነው? ተው ተባብረን እንነሳና ለአገራችንና ለወገናችን በአንድነት ቆመን የባዕዱን አሻጥር አፍርሰን ማንነታችንን አስመስክረን ለልማት በጋራ እንቁም፡፡
የእርስ በርስ መፋጀት፣ መጋደል፣ በወገን ላይ ጦርነት መክፈት ይቁም፡፡ ወንዞቻችንን ገድበን ባቄላና አተሩን፣ በጉንና ፍየሉን፣ ሰንጋውንና መሲናዎቻችንን አድልበን ለዓለም ገበያ በማቅረብ ኢትዮጵያን እናበልፅግ፡፡ ከስንዴ ልመና ወጥተን ለሌላው ለመትረፍ እንሞክር። የቀድሞውን የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር የሄንሪ ኪሲንጀርን እ.ኤ.አ. የ1972 የአፍሪካ ቀንድን ማተራመሻና የማጥፊያ መልዕክቱን ዛሬ ሁሉም በየፊናው ስለሚያወራውና ስለሚተችበት የእሱን ልጨምር አልፈለግኩም ጊዜያችሁንም ለመሻማት አልሻምና።
ጀግኞች ወገኖቼ ‹‹አንተ የምትለው እንዴት ሊሆን ይችላል?›› የምትሉኝ ካላችሁ ጥሩኝና እንነጋገርበት፣ የረዥሙን ዘመን ሙያዬን ተጠቀሙበት፡፡ እኔ የወሬ ሰው እንዳልመስላችሁ፣ ሠርቼ ማሠራትን የማውቅ ልምዱም ሆነ ክህሎቱ ያለኝ ሰው ነኝ። ምናልባት ራሱን ‹አቶ› ይላል ካላችሁኝም ምንም ማድረግ አልችልም።
ከአዘጋጁ፡- ጸሐፊው ግለ ሕይወታቸውንና የጉዞ ታሪካቸውን የከተቡበት ‹‹ከባቹማ እስከ ቨርጂኒያ›› በሚል ርዕስ ለአንባቢያን ያቀረቡት መጽሐፍ ደራሲ ሲሆኑ፣ ጽሑፉ የእሳቸውን አመለካከት ብቻ የሚያንፀባርቅ መሆኑን እየገለጽን፣ በኢሜይል አድራሻቸው [email protected] ማግኘት ይቻላል፡፡
