ለሁለተኛ ሥልጣን ዘመን ምርጫ አሸንፈው ለፕሬዚዳንትነት ቢበቁም፣ ነገር ግን ከሰባት ወራት በኋላ ከባድ የዜጎች ቁጣና ተቃውሞ በፈረንሣይ ተቀስቅሶ ለወራት ሲፈተኑ ቆይተዋል፡፡ እ.ኤ.አ. በ2017 የፈረንሣይ 25ኛው ፕሬዚዳንት ሆነው የተመረጡት ኢማኑኤል ማክሮን የቀኝ ዘመም ፖለቲከኞችን ጠንካራ ፉክክር አሸንፈው፣ በአውሮፓ በሥልጣን ለመቀጠል ከበቁ መሪዎች እንደ አንዱ ይጠቀሳሉ፡፡ ዕድሜያቸው ገና ከ46 ዓመት ያልተሻገረ ቢሆንም፣ ዛሬ የካበተ ልምድ ያላቸው፣ ውስጣዊ የፖለቲካ ክፍፍልና ዓለም አቀፍ ጫናዎችን ተቋቁመው በሥራ የቀጠሉና ለዘብተኛ መንገድ የሚከተሉ ፖለቲከኛ ተብለው ይጠቀሳሉ፡፡
የዩክሬን ጦርነትን በአውሮፓ የጓሮ አፀድ የተቀጣጠለ ሰደድ እሳት ሲሉ በሥጋትነት የሚጠሩት ማክሮን፣ በዓለም አቀፍ ጉዳዮች ያላቸው ሚና ቀላል አይደለም፡፡ የፈረንሣይ፣ የአውሮፓ ኅብረትና የአሜሪካን ፍላጎት ከዩክሬንና ከሩሲያ ጦርነት አንፃር የማስታመም ከባድ ኃላፊነት የተጫናቸው የሚባሉት ማክሮን ከአውሮፓ መሪዎች አንፃር በተደጋጋሚ ጊዜ ከሩሲያ ፕሬዚዳንት ቭላድሚር ፑቲን ጋር ተገናኝተው ዓለምን እየናጠው ስላለው ስለዩክሬን ጦርነት መምከራቸው ይጠቀስላቸዋል፡፡
ይህ በእንዲህ እንዳለ አገራቸው ፈረንሣይ በእሳቸው የሥልጣን ዘመን በአፍሪካ አኅጉር የገጠማት ፈተናም ከባድ ፈተና ሲሆንባቸው ነው የታየው፡፡ የቀድሞ የፈረንሣይ ቅኝ ተገዥ የነበሩ የአፍሪካ አገሮች ከፈረንሣይ ጋር ያላቸው ግንኙነት እየተበጠሰ መምጣቱ፣ ማክሮን ፈረንሣይ በአፍሪካ አፅንታው የቆየችውን ተፅዕኖ ለማስቀጠል ያልቻሉ ደካማ መሪ ሲያስብላቸው ተሰምቷል፡፡ ማክሮን በዚህ ሁሉ መሀል ግን በምሥራቅ አፍሪካ ቀጣና አዲስ ዓይነት ተሰሚነትና ተፅዕኖ እየገነቡ መሆናቸው ይነገራል፡፡ ይህ ደግሞ ከሰሞኑ በጂቡቲና በኢትዮጵያ ባደረጉት ጉብኝት በጉልህ መታየቱ እየተነገረ ነው፡፡
ገና እግራቸው የአዲስ አበባን መሬት እንደረገጠ የጠቅላይ ሚኒስትር ዓብይ አህመድ (ዶ/ር) ዕቅፍ የጠበቃቸው ማክሮን ወዳጃዊ የሆነ የመሪዎች መቀራረብ በተሞላበት ሁኔታ የአንድ ቀን የሥራ ጉብኝት አድርገው ተመልሰዋል፡፡ ዓብይ (ዶ/ር) ወደ ሥልጣን ከመጡ ወዲህ ሁለት ጊዜ፣ በኢትዮጵያ፣ ሁለት ጊዜ ደግሞ በፈረንሣይ ምድር ከፕሬዚዳንት ማክሮን ጋር መገናኘታቸው ይታወሳል፡፡ ዓብይ (ዶ/ር) በጥቅምት 2011 ዓ.ም. የአውሮፓ የመጀመሪያ ጉብኝት ሲያደርጉ ፈረንሣይን ቅድሚያ ነበር ያደረጉት፡፡ ከአምስት ወራት በኋላ ደግሞ ማክሮን ወደ ኢትዮጵያ ጉብኝት አደረጉ፡፡
በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ዋዜማ ከእንግሊዝ ጋር ሆነው በመንግሥታቱ ማኅበር በኩል ጣሊያን በኢትዮጵያ ላይ የጀመረችውን ትንኮሳና ወረራ ለማስቆም በቂ ጥረት ባለማድረግ የምትወቀሰዋ ፈረንሣይ በይፋ ከኢትዮጵያ ጋር ግንኙነት ከጀመረች 127 ዓመታት መቆጠሩ ይነገራል፡፡ ኢትዮጵያን ለጣሊያን ወረራ አሳልፎ ከመስጠት ክህደት ጀምሮ እስከ ጂቡቲን ማስገንጠል ባለው የኢትዮጵያ ታሪክ ስሟ የሚጠራው ፈረንሣይ፣ ፈረንሣይኛ ተናጋሪ ካልሆነችው ከኢትዮጵያ ጋር ለረዥም ዘመን የፀና ግንኙነት መፍጠሯ ብዙ ያነጋግራል፡፡ አፄ ኃይለ ሥላሴ ፈረንሣይኛ ተናጋሪ በመሆናቸው የፈጠረው ቅርርብ የሚጠቀስ ሲሆን፣ በቅርብ ጊዜም አምባሳደርና ፕሬዚዳንት የነበሩት ወ/ሮ ሳህለ ወርቅ ዘውዴ ለሁለቱ አገሮች መቀራረብ ድልድይ ነበሩ ሲባል ቆይቷል፡፡
ይህ እንዳለ ሆኖ የወቅቱ የፈረንሣይ ፕሬዚዳንት ማክሮንና ጠቅላይ ሚኒስትር ዓብይ (ዶ/ር) የፈጠሩት ቅርርብ በተለየ ሁኔታ መነሳቱ የማይቀር ነው፡፡ ሁለቱ መሪዎች ከሰሞኑ በተመረቀውና በፈረንሣይ ድጋፍ በታደሰው በብሔራዊ ቤተ መንግሥት መግለጫ ሲሰጡ ‹‹ወዳጄ›› እየተባባሉ ሲጠራሩ ከመታየት ጀምሮ፣ የዛሬ አምስት ዓመት በላሊበላ ተገኝተው ውቅር አብያተ ክርስቲያናቱን ሲጎበኙ እስከታዩበት አጋጣሚ ድረስ ብዙ የሚጠቀስ ቅርርቦሽ በመካከላቸው መኖሩ ይጠቀሳል፡፡ የላሊበላ ውቅር አብያተ ክርስቲያናት ዕድሳትን ከመደገፍ ጀምሮ፣ ኢትዮጵያ የባህር ኃይል ለማቋቋም የምታደርገውን ጥረት ፈረንሣይ መደገፏ የሁለቱ አገሮች የቅርብ ጊዜ ግንኙነት የጠነከረ መሆኑን ማሳያ ነውም ይባላል፡፡
በመግለጫው ወቅት ሁለቱ መሪዎች በሰፊው ሊተነተኑ የሚችሉ ፍሬ ነገሮችንም አንስተው ነበር፡፡ ዓብይ (ዶ/ር) ፈረንሣይ በተለይ በቡድን 20፣ በፓሪስ ክለብ አበዳሪዎችና በዓለም የገንዘብ ድርጅት (አይኤምኤፍ) የደሃ አገሮች የዕዳ ሽግሽግ ማዕቀፍ ውስጥ ያላትን ተሰሚነት ተጠቅማ ለኢትዮጵያ የዕዳ ስረዛና ቅነሳ ገንቢ ሚና በመጫወት፣ ኢትዮጵያ የጀመረችውን የኢኮኖሚ ሪፎርም እንደምትደግፍ በጎ ተስፋቸውን ገልጸው ነበር፡፡ ማክሮን በበኩላቸው ይህንኑ የሚደግፍ ሐሳብ ያንፀባረቁ ሲሆን፣ የኢትዮጵያን የባህር በር የማግኘት ፍላጎት ሕጋዊ በሆነ መንገድ እንደምትደግፍ አረጋግጠዋል፡፡ በቀጣናው ጠንካራ፣ ለመበልፀግ ተስፋ ያላትና ወሳኝ ስትራቴጂካዊ አጋር ስለመሆኗ በኤክስ (ትዊተር) ገጻቸው በአማርኛ ከመጻፍ ጀምሮ፣ ብዙ ላሉላት ኢትዮጵያ ማክሮን ያለሰለሰ ድጋፍ እንደሚያደርጉም ቃል ገብተው ነበር፡፡
ይህ የማክሮን ቃል ግን ለብቻው ተነጥሎ የተነገረ ግን አልነበረም፡፡ ማክሮን በኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት እንዲከበር ያላቸውን ፍላጎት ገልጸዋል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም የሰላም መስፈንን አስፈላጊነት ገልጸዋል፡፡ የፕሪቶሪያው ሰላም ስምምነት ተግባራዊ መሆን እንደሚኖርበት ከመጠቆም ጀምሮ፣ የሽግግር ፍትሕና መልሶ ግንባታን አስፈላጊነትም ተናግረዋል፡፡ ይህ የማክሮን ቅድመ ሁኔታ ሊባል የሚችል ነው፡፡
የማክሮን ሰሞነኛ የኢትዮጵያ ጉብኝት ብሔራዊ ቤተ መንግሥትን ከመመረቅ ባለፈ፣ ከሞላ ጎደል ፈረንሣይ በቀጣናው ያላትን ፍላጎትም ያንፀባረቀ ስለመሆኑ በሰፊው እየተነገረ ነው፡፡ በቅርቡ ከሞሮኮ ጎን በመቆም የምዕራብ ሰሃራ የመገንጠል ጥያቄን ወደ ጎን ሲሉ የነበሩት ማክሮን፣ በአፍሪካ እየተፈጠሩ ካሉ ለውጦች ጋር ተከታታይ የሆነ የፖሊሲ ለውጥ በአፍሪካ ለማድረግ እንቅስቃሴ መጀመራቸው በሰፊው እየተወሳ ነው፡፡ የቀድሞ የፈረንሣይ ቅኝ ተገዥ የሆኑ የአፍሪካ አገሮች ፈረንሣይን ከአገራቸው በመግፋትና ግንኙነት በማቋረጥ በተጠመዱበት በዚህ ወቅት፣ ፈረንሣይ ከአኅጉሩ ጋር መገናኛ ሌሎች ድልድዮችን እየፈለገች መሆኑ ይነገራል፡፡ ፈረንሣይን አንፈልግም የሚሉ የአፍሪካ አገሮች በምዕራብ አፍሪካ እየበዙ በመጡበት በዚህ ወቅት፣ ማክሮን እንደ ጂቡቲና ኢትዮጵያ ያሉ የምሥራቅ አፍሪካ አገሮችን አማራጭ የግንኙነት በር አድርገው ለመጠቀም ጥረት መጀመራቸው በሰፊው እየተነገረ ነው፡፡ ይህ ደግሞ በምዕራብ አፍሪካ ፈረንሣይ እየገጠማት ካለው ሁኔታ ጋር ተነፃፃሪ ሆኖ እየቀረበ ነው፡፡
በኢትዮጵያና በፈረንሣይ መካከል ያለው የሁለትዮሽ የንግድ ልውውጥ እ.ኤ.አ. በ2017 ወደ 655 ሚሊዮን ዩሮ እንደሚገመት የፈረንሣይ የውጭ ጉዳይ ቢሮ መሥሪያ ቤት መረጃ ያመለክታል፡፡ የንግድ ሚዛኑ ለፈረንሣይ ያጋደለ መሆኑን የሚጠቅሰው መረጃው፣ እ.ኤ.አ. በ2018 ወደ ኢትዮጵያ የላከችው ምርት 580 ሚሊዮን ዩሮ የሚያወጣ መሆኑን ይገልጻል፡፡ ኢትዮጵያ በሒደት ከአፍሪካ አምስተኛ ደረጃን የያዘች የፈረንሣይ ዋነኛ የኤክስፖርት መዳረሻ መሆኗም ተገልጿል፡፡ ፈረንሣይ የፋርማሲዩቲካልና የትራንስፖርት ቴክኖሎጂ ውጤቶችን ወደ ኢትዮጵያ ስትልክ፣ በምትኩ ደግሞ ቡናና ሌሎች የግብርና ምርቶችን ከኢትዮጵያ ታስገባለች፡፡ ፈረንሣይ ከእንግሊዝ፣ ከጣሊያንና ከኔዘርላንድስ ቀጥሎ ዋናዋ የኢትዮጵያ የንግድ አጋር ናት የሚለው መረጃው በ2019 መረጃ መሠረት 4,900 ሠራተኞችን የቀጠሩ 57 የፈረንሣይ ድርጅቶች በኢትዮጵያ ኢንቨስት አድርገዋል ይላል፡፡ ፈረንሣይ ከዚህ በተጓዳኝ በልማትና በግብረ ሰናይ ሥራዎች የኢትዮጵያ የቅርብ አጋር መሆኗም ተጠቅሷል፡፡
ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ደግሞ ኢትዮጵያ የባህር ኃይል ማቋቋምና ማጠናከርን አስፈላጊ ነው ብላ አቋም በመያዟ፣ ፈረንሣይም ይህንኑ የኢትዮጵያ ፍላጎት ለመደገፍ በመፍቀዷ፣ እ.ኤ.አ. በ2019 በአገሮቹ መካከል በተደረገ ስምምነት መሠረት ፈረንሣይ የኢትዮጵያን ባህር ኃይል ዳግም የማቋቋም ዕቅድ እየደገፈች ትገኛለች የሚለው የፈረንሣይ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር መረጃ፣ በንግድና በኢኮኖሚ ብቻ ያልታጠረ ሁለንተናዊ ግንኙነት ከኢትዮጵያ ጋር እንዳላት ነው የሚያትተው፡፡
ባለፈው ሳምንት አጋማሽ የሴኔጋል ፕሬዚዳንት ባሲሩ ዲኦማዬ ፋዬ በአገራቸው የሚገኘው የፈረንሣይ የጦር ሠፈር እንዲዘጋ ውሳኔ አሳለፉ፡፡ ከዚያ አንድ ወር ቀደም ብሎ ፈረንሣይ በሴኔጋል አሥፍሯቸው የነበሩ 350 ወታደሮቿን እንድታስወጣ አዘው ነበር፡፡ ‹‹ሴኔጋል ነፃ አገር ናት የፈረንሣይ ወታደሮችን በሴኔጋል መሬት ማቆየቱ ሉዓላዊነታችንን የሚጥስ ነው፤›› ሲሉ የተደመጡት ፕሬዚዳንቱ፣ ከፈረንሣይ ጋር ለረዥም ዘመናት የቀጠለውን ወታደራዊ አጋርነት ስምምነት መቅደድ እንደሚፈልጉ ነበር ይፋ ያደረጉት፡፡ ‹‹ዛሬ ቻይና ዋናዋ የንግድ አጋራችን ናት፣ ነገር ግን አንድም የጦር ሠፈር በሴኔጋል የላትም፤›› ሲሉ የተናገሩት ፕሬዚዳንት ፋዬ፣ በወታደራዊ አጋርነት ስም ከቀድሞ ቅኝ ገዥዎች ጋር የሚደረግ ሉአላዊነትን የሚጥስ ስምምነት እንደማይፈቅዱ ነው የተናገሩት፡፡
ይህ በአፍሪካ ወደ 16 የቀድሞ ቅኝ ተገዥ አገሮች ላላት ፈረንሣይ ጠንካራ ምት ነበር፡፡ በአፍሪካ ፍራንካፍሪክ (Francafrique) የሚባሉት የቀድሞ የፈረንሣይ ቅኝ ግዛት የነበሩ አገሮች አንድ በአንድ ከፓሪስ ጋር ያላቸውን ግንኙነት እየበጠሱ ናቸው፡፡ ለምሳሌ እ.ኤ.አ. በ2022 ብቻ ቡርኪና ፋሶ፣ ማሊና ኒጀር በድምሩ ወደ 4,300 የፈረንሣይ ወታደሮችን ነው ከአገራቸው ያስወጡት፡፡ ፈረንሣይ በአፍሪካ አገሮች ጫና የተነሳ በተለያዩ አገሮች ያላትን ወታደሮች ቁጥር ስትቀንስ ቆይታለች፡፡ ለምሳሌ በጋቦን ከ350 ወደ 100 የወታደሮቿን ቁጥር ለመቀነስ ዕቅድ የነበራት ሲሆን፣ በኮትዲቯር የነበራትን ደግሞ ከ600 ወደ 100 ለማውረድ ዕቅድ ይዛ ነበር፡፡ ይሁን እንጂ ፈረንሣይን መታገስ የሰለቻቸው የሚመስሉት የአፍሪካ አገሮች ከየአገሮቻቸው የፈረንሣይ ወታደሮችን ማስወጣት ቀጥለዋል፡፡
የፈረንሣይ የቀድሞ ቅኝ ተገዥ የነበሩ የአፍሪካ አገሮች ከፓሪስ ጋር የነበራቸውን የመከላከያ ስምምነት በመቅደድ ብቻ ግን ሲቆሙ አልታዩም ይላል አንድ የቅርብ ሰሞን የአልጀዚራ መረጃ፡፡ በእነዚህ አገሮች ለፈረንሣይ ያለው ስሜትና የፈረንሣይ ለሆነ ነገር ያለው አቀባበል እየተበላሸ መጥቷል ይላል፡፡ ከሰሃራ በታች 14 የአፍሪካ አገሮች ፍራንክ የተባለውን ምንጩ ፈረንሣይ የሆነ መገበያያ ገንዘብ ሲጠቀሙ የቆዩ ሲሆን፣ አሁን ግን ይህን ገንዘብ አንፈልግም በማለት ላይ ናቸው፡፡ በሌላ በኩል በእነዚህ አገሮች ሰፊ የንግድ እንቅስቃሴ የነበራቸው እንደ ቶታል የነዳጅ ኩባንያ፣ ኦሬንጅ ቴሌኮም፣ ኦሻን ሱፐርማርኬትና የመሳሰሉ የፈረንሣይ ኩባኒያዎች ገበያ እያጡና እየተገፉ እንደሚገኙ ሪፖርቱ ያትታል፡፡ ፈረንሣይ ነክ ንግድም ሆነ ሸቀጥ ተፈላጊነት እያጣ መሆኑን፣ በእነዚህ አገሮች የሚኖሩ በተለያዩ ሥራዎች የተሰማሩ ፈረንሳዮች ጭምር ይውጡልን የሚለው ስሜት ከፍተኛ ደረጃ ላይ መድረሱም በሰፊው እየተነገረ ነው፡፡
ቀስ በቀስ ከአፍሪካ አገሮች ጋር የነበራት የግንኙነት ክር እየተበጠሰ የመጣው ፈረንሣይ፣ አሁንም ቢሆን በተለያዩ አቅጣጫዎችና በተለያዩ አማራጮች በአኅጉሩ የተከለችውን ሥር ለማጠናከር ስትራወጥ እየታየች ነው ይባላል፡፡ የቀድሞው የፈረንሣይ ፕሬዚዳንት ዣክ ሺራክ አገራቸው ፈረንሣይ ያለ አፍሪካ ከሦስተኛው ዓለም ደረጃ የምትመደብ አገር ናት ብለው የተናገሩት ዝነኛ ንግግር፣ ‹‹Without Africa, France will slide down into the rank of a third [world] power›› ፈረንሣይ ከአፍሪካ አገሮች ጋር የገነባችውን ወዳጅነትና የምታገኘውን ጥቅም ማሳያ ሆኖ ይቀርባል፡፡
ከእሳቸው በኋላ የመጡት የቀድሞው ፕሬዚዳንት ኒኮላስ ሳርኮዚ እ.ኤ.አ. በ2010 በጂቡቲ ጉብኝት ያደረጉትም ያለ ምክንያት እንዳልነበረ ይወሳል፡፡ በርካታ የዓለም ኃያላን አገሮች በጂቡቲ የየራሳቸውን የጦር ሠፈር መገንባት ባጠናከሩበት በዚያ ወቅት ፈረንሣይም በዚያ ያላትን ወታደራዊ መሠረት የበለጠ ለማጠናከር በማለም ነበር ጉብኝቱን ያደረጉት፡፡ እ.ኤ.አ. በ2013 ቻይና በታሪክ ለመጀመሪ ጊዜ በውጭ አገር የወታደራዊ ሠፈር ለማቋቋም ስትነሳ ጂቡቲን ቀዳሚዋ አድርጋ መምረጧ ፈረንሣይን ብቻ ሳይሆን፣ በአፍሪካ ፍላጎት ያላቸው አገሮችን ጭምር የበለጠ ሥጋትና ፉክክር ውስጥ የሚከት ነበር፡፡
ሳርኮዚን የተከተሉት ፕሬዚዳንት ማክሮን የዛሬ አምስት ዓመት ወደ አፍሪካ ሲመጡ ጂቡቲን ቀድመው መርገጣቸውም፣ ፈረንሣይ በአፍሪካ ያላትን ወታደራዊ ተፅዕኖ ላለማጣት የምታደርገው ጥረት አካል ተደርጎ ነበር የተቆጠረው፡፡ በጂቡቲ 1,450 ወታደር ያሠፈረችውና ጠንካራ የጦር ሠፈር ያላት ፈረንሣይ፣ በአፍሪካ አኅጉር ተፅዕኖ ለማሳደር ከቻይና ብቻ ሳይሆን ከሌሎች ኃያላን አገሮች እየገጠማት ባለው ፉክክር ላለመሸነፍ እየታገለች መሆኑን የማክሮን የጊዜው ጉብኝት ጠቋሚ ነበር፡፡ ከሰሜን አፍሪካ፣ እንዲሁም ከምእራብ አፍሪካና ከሳህል ቀጣና አገሮች መገፋትና የነበራትን ማጣት ስትጀምር፣ በምሥራቅ አፍሪካ በተለይም በጂቡቲ በኩል የተፅዕኖ አድማሷን የበለጠ ለማጠናከር ጥረት እንደጀመረች ግልጽ ማሳያም ሆኖ ነበር፡፡ ጂቡቲ ለባህር ደህንነት ማስጠበቅ፣ ለባህር ንግድ ማሳለጥ፣ ለዓለም አቀፍ ንግድና ለጂኦ ፖለቲካ ፍላጎት ማስጠበቂያ እጅግ ተመራጭ ወሳኝ ስትራቴጂካዊ ማዕከል ናት በማለት በጊዜው ማክሮን ሲናገሩ ተደምጠዋል፡፡ እነሆ ከአምስት ዓመት በኋላ ከሰሞኑ ወደ አፍሪካ ሲመጡም አስቀድመው ጂቡቲን መርገጣቸው ይህንኑ የአገራቸውን ፍላጎት ያረጋገጠ ተብሏል፡፡
ፈረንሣይ በምሥራቅ አፍሪካ በተለይም ጂቡቲን የአፍሪካ ተፅዕኖ ማስፊያ በሯ አድርጋ ለመጠቀም ስታስብ፣ የጂቡቲ ጎረቤት ከሆኑ አገሮች መካከል ኢትዮጵያን አጥብቆ መያዝም ምርጫዋ እንዳደረገች እየተነገረ ነው፡፡ ፈረንሣይ በአፍሪካ እጅግ መንቻካዋና በዝባዥ ቅኝ ገዥ ነበረች የሚል ታሪክ ነው ያላት፡፡ ይህ ደግሞ እስከ ዛሬም በአፍሪካ አገሮች በምታደርጋቸው ጣልቃ ገብነቶች ሲገለጽ ይታያል፡፡ በአፍሪካ በተካሄዱ በርካታ መፈንቅለ መንግሥት ድርጊቶችና ግጭቶች ተሳታፊ ነበረችም ይባላል፡፡ ይህ ሁሉ አልፎ በቀድሞ ቅኝ ተገዥዎቿ መገፋት ስትጀምር ወደ ምሥራቅ አፍሪካ ማማተር ጀመረች የሚል ግምት ለማክሮን ሰሞነኛ ጉብኝት አሰጥቷል፡፡
